Oferta turystyczna

• Miejsca związane z sierpniem 1920r.
• Szlaki rowerowe na I linię
• Szlaki rowerowe na II linię

 

Miejscowości związane z bojami o Radzymin w sierpniu 1920 roku

Aleksandrów

Wieś i folwark koło Radzymina, obecnie w granicach miasta. 13 sierpnia, wieczorem zdobyty przez bolszewików. Z rejonu Aleksandrowa, 15 sierpnia, szturm na Radzymin prowadził pułk grodzieński. Z folwarku pozycje bolszewików ostrzeliwała polska artyleria.

Cegielnia

Wieś na skraju Radzymina, przylegająca do szosy warszawskiej. W rejonie wsi, wieczorem 13 sierpnia, szykowała stanowiska obronne piechota 46 pułku wyparta wcześniej z miasta. Do Cegielni docierała kolejka marecka dowożąc na linię obrony wojsko i zaopatrzenie. Wieczorem 15 sierpnia, z rejonu wsi nastąpił ostateczny atak na Ciemne i Radzymin. W Cegielni na wzgórzu przy szosie, przy krzyżu 14 sierpnia modlił się, przybyły na linię frontu, gen. Józef Haller.

Ciemne

Wieś pod Radzyminem. Obecnie jej część przylegająca do Cmentarza Poległych należy do miasta, stanowiąc jego ulicę, która nosi imię Marszałka Józefa Piłsudskiego. Wieczorem 13 sierpnia, wieś została zajęta przez bolszewików. W następnych dniach toczyły się o nią ciężkie boje. Ostatecznie została zdobyta wieczorem 15 sierpnia, przez pułk wileński wsparty czołgami.

Dybów

Wieś na prawym brzegu rzeki Rządzy, wzdłuż której biegła I linia polskiej obrony. Był to główny kierunek bolszewickiego uderzenia na Radzymin, a później na Warszawę. Polskie placówki opuściły wieś wieczorem 13 sierpnia, w wyniku skutecznego ataku bolszewików. Odzyskanie wsi i okopów na I linii obrony nastąpiło około godz. 16.00, 16 sierpnia, w wyniku akcji żołnierzy batalionów pułków grodzieńskiego i kaniowskiego.

Nowy Janków

Wieś w gminie Radzymin, wewnątrz I polskiej linii obrony. Ciężkie boje o wieś 14 sierpnia prowadził pułk nowogródzki. Walki w jej rejonie trwały przez cały następny dzień. Polacy odzyskali wieś w nocy z 15 na 16 sierpnia.

Stary Janków

Wieś położona na południowy wschód od Radzymina, oddalona około l km od I polskiej linii obrony. Została zajęta przez bolszewików 13 sierpnia wieczorem, po przełamaniu przez nich polskich linii obronnych między Kraszewem i Helenowem. Po nieudanych atakach Polaków 15 sierpnia, została zdobyta nazajutrz rano przez żołnierzy pułku wileńskiego.

Kraszew

Wieś nad rzeką Rządzą położona bezpośrednio przed I linią polskiej obrony. Z jej rejonu pod wieczór 13 sierpnia wyszło skuteczne natarcie bolszewików na Radzymin. Wieś została odbita z ich rąk 16 sierpnia, przez dwa bataliony grodzieńskiego pułku.

Mokre

Wieś nad rzeką Rządzą, na I linii polskiej obrony. Zdobyta przez bolszewików 13 sierpnia była w ich rękach do południa 16 sierpnia. Ciężkie boje o wieś 15 i 16 sierpnia, zakończone zwycięstwem, prowadziły dwa pułki Strzelców Kaniowskich - 28 i 29.

Nadma

Wieś nad rzeką Czarną, po prawej stronie szosy z Warszawy do Radzymina, na przedpolu II linii polskiej obrony. Z jej rejonu 14 i 15 sierpnia, ataki przeprowadzał pułk nowogródzki ubezpieczając prawe skrzydło pułku wileńskiego, który atakował Radzymin. Na wzgórzach w rejonie Nadmy rozmieszczone były stanowiska polskiej artylerii.

Ruda

Wieś nad rzeką Rządzą, wzdłuż której przechodziła I linia polskiej obrony. W rejonie wsi miało miejsce jedno z pierwszych starć Polaków z bolszewikami. W nocy z 12 na 13 sierpnia, bolszewicy przypuścili atak na broniących tego odcinka żołnierzy 48 pułku, zdobywając kilka karabinów maszynowych i biorąc jeńców. W dalszych dniach uderzenia bolszewików, kierowały się głównie na wschód od polskich pozycji pod Rudą.

Slupno

Wieś przy szosie warszawskiej, na przedpolach n linii polskiej obrony. Po odwrocie z Radzymina, wieczorem 13 sierpnia, koncentrowały się w niej oddziały 46 pułku. 14 sierpnia na skrzyżowaniu dróg w Słupnie poległ jeden z najdzielniejszych żołnierzy Bitwy Warszawskiej, kapitan Ryszard Downar-Zapolski - dowódca I batalionu 85 pułku Strzelców Wileńskich. Rano 15 sierpnia, podczas ataku na Radzymin, żołnierzom pomagała ludność Słupna rozbrajając i biorąc do niewoli bolszewików.

Wiktorów

Wieś na przedmieściach Radzymina, na I linii polskiej obrony. W jej rejonie, pod wieczór 13 sierpnia, nastąpił pierwszy wyłom w obronie, którym bolszewicy skutecznie zaatakowali Radzymin. Wieś została odbita z rąk bolszewickich wieczorem 15 sierpnia przez pułk grodzieński.

Wólka Radzymińska

Wieś w gminie Nieporęt, na bezpośrednim przedpolu polskiej II linii obrony, która w jej rejonie załamywała się dostosowując swój bieg do ukształtowania piaszczystych wzgórz zmierzających do Strugi. Rano, 14 sierpnia, oddziały bolszewickie zajęły wieś i przekroczyły szosę Struga - Nieporęt wdzierając się za II linię polskiej obrony aż po Kąty Węgierskie. Był to największy i najniebezpieczniejszy wyłom w polskiej obronie, którym 15 sierpnia, bolszewicy planowali atak na Warszawę. Dzięki śmiałym akcjom I batalionu 28 pułku oraz innym jednostkom 10 dywizji Strzelców Kaniowskich udało się, 15 sierpnia rano, zlikwidować ten wyłom i odbić Wólkę Radzymińską z rąk bolszewików.

Zawady

Wieś nad rzeką Rządzą, która stanowiła I linię polskiej obrony. Tu nastąpił najwcześniejszy atak bolszewików na Radzymin. W nocy z 12 na 13 sierpnia i rano 13 sierpnia, zdobyli oni polskie placówki i stanowiska karabinów maszynowych, które znajdowały się w rejonie wsi, przed linią polskiej obrony na Rządzy. Wieczorem bolszewicy z rejonu Zawad, podobnie jak i z innych miejsc nad Rządzą, przepuścili zwycięski atak na Radzymin. Odbicie Zawad z ich rąk nastąpiło wieczorem, 16 sierpnia.